توضیحات
کارگردانی و دارماتورژی، روایت ناب یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین کارگردانان و نظریهپردازان حال حاضر تئاتر جهان است. یوجنیو باربا در این اثر با کاویدن فرازهایی از سرگذشت شخصی و حرفهایاش گذرگاهی عمیق و آزموده میآفریند و با نگاهِ دقیق یک زیستشناسِ دراماتورژی، اجرا را همچون اندامگانی زنده در سطوحی متفاوت طبقهبندی میکند، و در میان اندامبندی تجربهها، تلاشها، یافتهها و نظریهها، ایدههایش را به زبانی شاعرانه بسط میدهد.
باربا در سال ۱۹۶۴ اودین تئاترت را در نروژ بنیاد نهاد و سال بعد به همراه گروهش عازم دانمارک شد. او در سال ۱۹۷۹ مدرسهی بینالمللی انسان شناسی تئاتر (ایستا) را تاسیس کرد و تاکنون بیش از ۷۰ نمایش از طریق آزمایشگاه تئاتریاش و گروه بینافرهنگی تئاتریوم موندی تولید کرده است. کتابهای پیشین او عبارتند از: فرهنگ انسانشناسی تئاتر؛ هنرِ مستور اجراگر [با همکاری نیکولا ساوارز] (۱۹۹۱)، قایق کاغذی: راهنمای انسانشناسی تئاتر (۱۹۹۴)، تئاتر: تنهایی، حرفه، شورش (۱۹۹۹)، سرزمین خاکسترها و الماسها: دوران کارآموزیام در لهستان(۱۹۹۹).
«تئاتری که بتواند با هر تماشاگر به زبانی متفاوت سخن بگوید نه ایدهای تخیلی است و نه یک اتوپیا. تئاتری است که بسیاری از ما (کارگردانها و رهبران گروههای تئاتری) برای رسیدن به آن، سالهای سال تمرین کردهایم.»
[از متن کتاب]
کارگردانی و دراماتورژی؛ سوزاندن خانه
یوجنیو باربا
ترجمهٔ محسن تمدنینژاد
« تئاتری که بتواند با هر تماشاگر به زبانی متفاوت سخن بگوید نه ایدهای تخیلی است و نه یک اتوپیا. تئاتری است که بسیاری از ما(کارگردانها و سرپرستهای گروههای تئاتری) برای رسیدن به آن، سالیان متمادی تمرین کردهایم.»(ص۳۷)
یوجنیو باربا، کارگردان دانمارکی ایتالیاییالاصل از زمرهٔ بهترین کارگردانهای تئاتر معاصر جهان بشمار می رود که در سال ۱۹۶۴ گروه نمایشی «اوندین تياترِت» را در نروژ بنیان نهاد و در سال ۱۹۷۹ نیز «گروه بینافرهنگی تئاتروم موندی» را تأسیس کرد. دستاورد اجرایی وی و گروهش تاکنون نزدیک به ۷۰ اجرای نمایشی است. کتاب «کارگردانی و دراماتورژی»، روایت ناب یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین کارگردانان و نظریهپردازان حال حاضر تئاتر جهان است. یوجنیو باربا در این کتاب با کاوش در تجربههای شخصی و حرفهایاش گذرگاهی عمیق و آزموده میآفریند و با نگاه دقیق و زیست شناسانه، دراماتورژی اجرا را هم چون اندامگانی زنده در سطرهای متفاوت طبقهبندی میکند و در میان روایت تجربهها، تلاشها، یافتهها و نظریهها، ایدههایش را به زبانی شاعرانه بسط میدهد.
باربا در این کتاب با نگاهی زیستشناسانه اندام ها[ارگانیسم] را به بخشهایی تقسیم میکند که به شکلهای متقابل با هم هماهنگ هستد. برای باربا اجرا در حکم یک اندامگان زنده است که باید نه تنها بخشهای آن بلکه سطوح اندامبندی و سپس روابط دوسویهشان نیز متمایز و مشخص باشد. بنابراین برای باربا دراماتورژی واژهای شبیه به آناتومی است. روش خاصی از کار نه فقط روی کلیت اندامگان، بلکه روی اندامها و لایهای متفاوت. وی به دنبال اثربخشی طرز نگاهی است که منطقهای متفاوت و مشترک را دربر میگیرد.
او آشکارا در این کتاب مجذوب سه سطح مشهود از اندامبندی است:
۱: سطح دراماتورژی پویا(دینامیک) یا اندامگانی ( ارگانیک)؛ این سطح اولیه و ابتدایی است که روش ترکیب و درهم بافتن پویاییها، ریتمها و کنشهای بدنی و آوایی بازیگران را مورد نظر قرار میدهد تا از نظر حس، توجه یا حواس تماشاگران را تحریک کند.
۲؛ سطح دراماتورژی روایی؛ یافتهای از رویدادها که تماشاگران را به سمت معنا یا معناهای مختلف اجرا سوق میدهد.
۳: سطح دراماتورژی احضارگر؛ استعداد اجرا برای ایجاد طنینی شخصی و مأنوس درون تماشاگر. این سطح از دراماتورژی است که معنای پنهان و ناخواستهی اجرا (و خاص هر تماشاگر) را تقطیر یا تثبیت میکند.
اهمیت این اثر در این است که ماحصل بیش از پنجاه و پنج سال کوشش مداوم و تجربهٔ مستمر نویسنده پیرامون تئاتر را با خود به همراه دارد: از نخستین کارآموزی هایش در ورشو ـ در سال ۱۹۶۱ ـ تا گسترش افق معنایی اندیشهاش در دهه ی ۷۰ و بسط زمینهای مطالعاتیاش که او، خود نام آنتروپولوژی تئاتر بر آن گذاشته است.
در سنت اروپایی، معمولاً دراماتورژی به عنوان یک قطعهٔ ادبی شناخته میشود که مدل آن از این قرار است: ارائهٔ تم، گسترش آن، دگرگونی یا واژگونی و نتیجهگیری. اما به گفتهی باربا «دراماتورژی یک نخ روایی است که دانههای شیشهای تسبیح که همان اجرا باشد را با هم حفظ میکند.» به زعم او دراماتورژی برای ایجاد تفاوتی میان نتیجه و فرآیند مناسب و کارآمد است.
این کتاب، ماحصل تجربیات اوست در شرح و تفسیر یافتههایش در زمینهٔ دراماتورژی، روایت کردن، کارگردانی برای متن، کارگردانی با متن، بازیگری، تماشاگر و…مجموعهای از خاطراتش از تحصیل در ورشو، کار در کارگاه تمرین و ارتباطش با نزدیک ترین دوستانش. کتاب کارگردانی و دراماتورژی؛ سوزاندن خانه بین اثری خودزندگی نگارانه[اتوبیوگرافیکال] و درسنامهای نظری [تئوریکال] در سیلان است؛ تجربهای است شخصی که صرفاً در زیستِ نویسندهاش شکل گرفته. شاید تنها بتوان آن را با گفتگوهای مسینگ کاوف یا دربارهٔ تئاتر اثر کارگردان و نظریه پرداز فقید آلمانی، برتولت برشت، سنجید.
نثر اثر حاضر نیز، به فراخور طبیعت دوگانهٔ آن، بین نثری شاعرانه و نثری درسنامهای در رفتوآمد است. تألیفات یوجنیو باربا عبارتند از:
فرهنگ انسانشناسی تئاتر ۱۹۹۱
قایق کاغذی؛ راهنمای انسانشناسی تئاتر ۱۹۹۴
تئاتر، انزوا، حرفه، شورش ۱۹۹۹
سرزمین خاکسترها و الماسها: دوران کارآموزی در لهستان ۱۹۹۹.
چندین سال پیش، کتاب فرهنگ انسانشناسی تئاتر، و اخیراً چهار نمایشنامه از گروه اودین تئاترت به سرپرستی باربا به نامهای درخت، نمک، ایتسی بیتسی، و ایستر به ترجمهٔ مترجم همین کتاب، محسن تمدنینژاد منتشر شده است.
کتاب با پرولوگی آغاز میشود و در فصلهای مختلف به آیین تهی، دراماتورژی اندامگانی به مثابهٔ سطحی از اندامبندی، دراماتورژی روایی به مثابه سطحی از اندامبندی، و دراماتورژی احساسگر به مثابهٔ سطحی از اندامبندی تئاتر از بند رسته میپرازد.
کتاب حاضر از برگردان انگلیسی اثر، و با آگاهی نویسنده، اخذ مجوز ترجمه و مقابلهٔ آن با متن اصلی ایتالیایی منتشر گردیده است. نثر کتاب روان، و حاکی از اشراف مترجم بر مقولهی موردنظر است. تصاویری در انتهای کتاب نیز خواننده را با برخی از اعلام و اشارات درون متن آشنا میکند.
مجلهی رود ـــ شمارهی ۶
به قلم شهرام زرگر
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.